eyvah köpeğim kaşınıyor!

Posted on 29 Temmuz 2012 tarafından

144


Dost yaklaşık üç haftadır kaşınma nöbetleri içinde. Önce ‘sivrisineklerden mi acaba’ dedik. Sonra pirelerden, ardından gıda alerjisinden şüphelendik. Alerji olasılığı üzerine, mama değişimi için uğradığımız bir dostumuz “uyuz olmasın?” dedi.

Uyuz mu? O sokak köpeklerinde olmaz mı?

Uyuz gözle görülemeyecek kadar küçük akarların (‘mite’ veya ‘mayt’) sebep olduğu bir deri hastalığı. Akarlar deri yüzeyinde yaşıyorlar, deri altı tüneller açarak yumurtalarını bırakıyorlar. Akarların cinsine göre uyuz da değişik isimler alıyor: dermodektik uyuz, sarkoptik uyuz veya kulak uyuzu.

Dermodektik uyuz kaşıntı yapmıyor, kulak uyuzu da sadece kulak bölgesinde görülüyor. Oysa Dost kaşıntı nöbetlerinde, ve bu kaşıntı her ne kadar kulaklarda başladıysa da tüm vücutta yaygın. Bu da bizi sarkoptik uyuza odaklıyor.

Sarkoptik uyuz şiddetli kaşıntı, koku, tüy dökülmesi, kaşıma kaynaklı yaralarla kendini gösteriyor. İştahsızlık da yapabiliyor. Bir köpekten diğerine çok kolay bulaşabiliyor. Sarkoptik uyuzu erken aşamada teşhis etmek kolay değil. Deri kazıntısının mikroskopta incelenmesi ile tanı koyma olasılığı bazı kaynaklara göre yüzde 50’den düşük, bazılarına göre ancak yüzde 20. Bu durumda köpek sahibinin uyuz hakkında bilgili ve tedbirli olması önemli.

Uyuz değilse ne olabilir?

Uyuz bir sebep olabilir tabi, ancak tek sebep değil. Uyuz köpeklerde kaşınma sebeplerinde üçüncü sırada. Listenin sıralaması şöyle:

  1. pireler
  2. polen gibi havadan gelen alerjenler
  3. parazitler: kulak uyuzu (otodectes cynotis, kulak mite’ları), sarkoptik uyuz, cheyletiellosis (seyletielloz veya yürüyen kepek)
  4. Bakteriyel deri enfeksiyonları
  5. kene ve bitler
  6. gıda alerjileri (en başta tahıl, mısır, soya, tavuk vb.)
  7. mantari enfeksiyonlar (maya dermatiti dahil)
  8. Seborre (deride yağlanma bozukluğu)
  9. kontakt dermatitler (köpeğin temas ettiği birşeye alerjisi, plastik mama kabı gibi)
  10. karaciğer hastalıkları, bağışıklık sistemi sorunları veya kanser gibi hastalıklar

Alerji mi uyuz mu diye tereddütte kalanlara: önce uyuz tedavisi 

Alerji mi, uyuz mu, başka birşey mi derken, veterinerlik fakültesi hastanesinin yolunu tuttuk. İki dahiliye hekimi ve 5 stajer Dost’un başına toplandılar. Yaklaşamıyorlar. Bizimkinin veteriner fobisi var. Hırlamalar, ısırma tehditleri. Uzaktan teşhiste bulunmaya çalışıyor doktorlar!

 

Dost’un kaşıntıları kulak bölgesinde başladı. Kulak ve çevresi tüylerinde kaşıntıdan dökülmeler; kulak içi, dışı ve çevresinde ufak ufak kurumuş yaralar var. Kulak uçları pıhtılaşmış kanla kalınlaşmış ve siyah görünüyor. Ama tüysüz bölgeleri diğer uzun tüyler örttüğünden yaraları ve deri açıklıklarını uzaktan algılamak zor.

kaşımaktan sağ kulak pinnası zedelenmiş ve aşağı düşmüş

Kaşıntı son birkaç gündür tüm vücuduna yayılmış durumda, ancak henüz oralarda tüy dökülmesi yok denecek kadar az. Birkaç metre yakınlaşabilen doktorlar teşhiste zorlanıyor:

– “Uyuz değil” dedi fakülte hastanesinin uzman veteriner hekimleri: “uyuz olsa dirseklerde, kuyruk sokumunda, karın bölgesinde öbek öbek tüy dökülmeleri olur, deri kalınlaşır”. İçlerinden kıdemli olan genç olana alerji için antihistaminik bir ilaç yazdırdı. Bize dönerek, “mamayı değiştirin, bir ay izleyelim” dedi ve ekledi:  “İyileşme olmazsa kısa dönem steroid (yani kortizonlu) bir ilaç kullanırız”.

İşte şimdi kendi köpeğinin veterineri olma zamanı. Sarkoptik uyuzun tanısının zorluğu, ilk aşamalarının alerji ile karıştırılma riskini defalarca okudum internette (*).

İşin kötüsü, alerji tanısı ile uygulanan kortizonlu ilaçlar, uyuzu daha da kötüleştiriyor. Bağışıklık sistemini baskıladıkları için mite’lar kortizonla atağa geçiyorlar. Aman dikkat! Dolayısı ile, ‘alerji mi, uyuz mu’ diye tereddütte kalan hekimlere önerilen önce uyuz tedavisi.

Uyuz tedavisi

Ertesi gün bu kez kendi veterinerimizin yolunu tutuyoruz.

Uyuz için iki tedavi alternatifi var: ivermectin etken maddeli ilaçlar (hap veya iğne olabilir) veya selamectin etken maddeli ense damlaları.

Ivermectin sığırlarda kullanılan bir madde. Nispeten daha ucuz olduğu için sokak hayvanlarının tedavisinde sıkça kullanılıyor. Ancak colli ve bazı koyun köpeklerinde toksik etkisi var.

Selamectin etken maddeli ense damlaları ise köpekler için daha az yan etkili olabiliyor.

IIvermectin veya selamectin etken maddeli olsun, her ikisi de esas olarak parazit öldürücü ilaçlar olduğundan veteriner hekime muhakkak dozaj ve uygulama hakkında danışılması gerek.

Veterinerimiz bize ense damlamızı ve kullanım talimatımızı veriyor. Tedavi en az bir ayı alan bir tedavi. (Yazının sonunda, 2 ay sonra eklenmiş tedavi süreci ile ilgili bir kısım olduğunu belirtmek isterim.)

Bu süre içinde, kaşıntıyı giderici birşeyler yapmalıyız. Ama ne?

Kaşınan köpeğimizi nasıl rahatlatabiliriz?

Sebebi uyuz veya değil, kaşıntı köpek için oldukça rahatsız bir durum. Üstelik kaşıntının önünü alamadığımız sürece, bakteriyel ve mantari enfeksiyonlar gibi ikincil rahatsızlıklar görülebilir. Dolayısı ile, kaşıntıyı biraz olsun dindirmek için neler yapabiliriz? Birkaç pratik öneri:

  • Herşeyden önce köpeğinizi kaşımayın. Kaşıma onu sadece daha fazla kaşındıracaktır. Ancak o zaten deli gibi kaşınıyorsa, kendi tırnak ve dişlerinden daha az zararlı olacak şekilde avuç içinizle kaşıntıyı yatıştırabilirsiniz.
  • Soğuk su banyoları (sıcak ve hatta ılık su kaşıntıyı artırır). Suya epsom tuzu, karbonat, yulaf unu katarak etkiyi artırabilirsiniz. Havluyla kurularken ovalamayın, sadece bastırarak kurulamaya çalışın. Saç kurutucusunu sıcak veya ılık ayarda kullanmayın.
  • Balık yağlarında bulunan yağ asitleri uzun vadede kaşıntıyı dindirmeye yardımcı olur. Yemeğine ekleyebilirsiniz.
  • Antihistaminik (anti alerji) ilaçlar rahatlatıcı bir sonuç almanızı sağlayabilir (Kulanım ve dozaj için veterinerinize danışın). Bazı köpeklerde etkili olmayabilir.

Uyuz tedavisinde doğal yöntemler

Biz durumun aciliyetini göz önünde bulundurarak hemen ense damlamızı yaptık. Ancak aklımız doğal tedavi yöntemlerinde kaldı. İşe yararlar mıydı bilmiyorum. Denemek isteyenlere birkaç doğal yöntem derledik. Bunlardan birini veya birkaçını uyuzla mücadelede deneyebilir veya ilaç tedavisini tamamlayıcı olarak kullanabilirsiniz (**):

  • Pastörize edilmemiş elma sirkesini hem kaşınan yere uygulayabilirsiniz, hem de yemeklerine (küçük köpeklerde bir çay kaşığı, irilerde bir yemek kaşığı kadar) katabilirsiniz.
  • Deriye süreceğiniz zeytinyağı da hem kaşıntıyı alacak, hem de uygulanan bölgedeki mite’ları öldürecektir.
  • Kabuklarıyla dilimlenmiş bir limonu kaynar suya atın. Soğumaya bırakın ve tüm gece bekletin. Bir sünger yardımı ile limonlu suyu köpeğinizin tüylerine yayın.
  • Yerel doğal bal da antiseptik, antioksidan ve temizleyici özelliktedir. (Tabi böyle bir bal bulabilirseniz!). Balı cilde sürüyorsunuz, ancak gece ballı silmezseniz, sabaha köpeğinizi karınca ısırıkları ile bulabilirsiniz.
  • Tedavi sırasında köpeğinizin yatağının temiz ve steril olmasına gayret edin.
  • E, C vitaminleri ve balık yağı kaşıntı giderici ve deri onarıcı olarak biliniyor. Diyetine bunları ekleyebilirsiniz.
  • Ayrıca çiğ etle besleme uyuzu hem önleyici hem de tedavi edici olarak öneriliyor.

Tedavi süreci

iki ay sonra kulak

Yazının bu kısmını 2 ay sonra ekliyorum.

Tedavimiz yaklaşık 1 ay sürdü… İlkinden tam bir ay sonra selamectin etken maddeli ense damlamızı bir kez daha uyguladık. Gerçi görünürde kaşıntı ve yara kalmamıştı ama yumurtadan çıkmış yeni mite’lar varsa onlara karşı önlem olması için yapmak zorundaydık. Yandaki fotoğraf yukardakilerden tam iki ay sonra çekildi. Kulak ve tüyler ışıl ışıl. Çok şükür atlattık.

Ne yaptık; tekrar toparlayayım: birer ay arayla selamectin etken maddeli ense damlası; kulaklardaki kurumuş yaralara zeytinyağı uygulaması; yavaş yavaş çiğ etle beslenmeye geçiş; yatak ve diğer alanları sık sık süpürmek ve yıkamak…

Bu arada beslenmede ilk bir ay tavuğu çıkardık. Ola ki tavuk alerjisi ise diyerek çift taraflı bir tedavi yapmış olduk. Ancak daha sonra kaşıntılar geçince, biraz da denemek için tekrar başladık tavuğa… Ama kaşıntılar geri gelmedi.

Sonuç olarak, alerji mi uyuz mu derken, önce uyuz olasılığını ortadan kaldırıcı tedavi yapmakta fayda görüyorum. Eş zamanlı olarak, alerji olasılığına karşı da şüpheli maddeleri hayatından çıkarmakta fayda var.

Sağlıklı, kaşıntısız günler dilerim.

Zeynep Bilgi

—-

(*) uyuz tanısına yardımcı olabilecek birkaç site:

Sinpets.com

Arthur Veterinary Clinic

(**) Uyuzun doğal tedavisi ile ilgili kaynaklar:

Natural Dog Health Remedies

I love India Home Remedies

Natural News